نگاه امیدوار اما نگران پادشاهی‌های عربی خلیج فارس به دور تازه مذاکرات هسته‌ای

قرن نو ـ گروه بین‌الملل: در میانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای با ایران، به نظر می‌رسد که برخلاف گفته‌ها و تحلیل‌های پیشین، این‌بار نیز پادشاهی‌های عربی حاشیه خلیج فارس تأثیر چندانی بر روند مذاکرات ندارند. در حقیقت، هیچ موضع منطقه‌ای واحدی در مقابل ایران وجود ندارد و درحالی‌که کشورهایی چون عربستان سعودی و بحرین، مدعی تهدید ایران برای امنیت ملی و منطقه‌ای‌شان هستند، هرکدام از کشورهای عربی، نگرانی‌های خاص و روابط منحصربه‌فرد خود با ایران را دارند.

پادشاهی‌های خلیج فارس همواره تأکید کرده‌اند که هرگونه توافق با ایران باید فراتر از موضوع هسته‌ای باشد و فعالیت‌های موشکی و سیاست منطقه‌ای به ادعای آنها تهاجمی ایران را نیز شامل شود. دراین‌راستا، این کشورها نگران هستند که رفع تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی ایران و فراهم آمدن امکان فروش نفت و گاز برای این کشور، به توسعه فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران منجر شود. بااین‌حال، هم پادشاهی عربی و هم کشورهای غربی به‌خوبی می‌دانند که رسیدن به توافق بر سر همه این موضوعات در این مرحله کاری بسیار پیچیده و نشدنی است. بنابراین، آنها به دنبال حل موضوع اولویت‌دار هسته‌ای در گام اول و سپس، حمایت و تقویت ابتکارات گفت‌وگوی منطقه‌ای در گام دوم هستند. این استراتژی شاید درست باشد، اما هیچ تضمینی به پادشاهی‌های عربی در رابطه با به نتیجه رسیدن گفت‌وگوهای امنیت منطقه‌ای با ایران و اینکه کشورهای غربی تا چه اندازه مایل به فشار وارد آوردن به ایران به منظور تعدیل سیاست‌های منطقه‌ای‌اش هستند، نمی‌دهد.

در اوایل این ماه، شش کشور پادشاهی خلیج فارس و همچنین مصر و اردن، همراه با بریتانیا، فرانسه و آلمان، خواستار بازگشت ایران و ایالات متحده به تعهدات برجامی‌شان شدند. این حمایت از برجام البته موضوع جدیدی نیست؛ برای مثال، عمان نقشی کلیدی در تسهیل مذاکرات منتهی به برجام در اوایل دهه 2010 داشت و قطر و کویت هم از زمان امضای توافق در سال 2015، طرفدار آن بوده‌اند. عربستان، امارات و بحرین البته حامی سیاست فشار حداکثری ترامپ و خروج ایالات متحده از برجام بوده‌اند؛ سه کشوری که هم‌اکنون نیز طرفدار سفت و سخت برجام نیستند بلکه تنها می‌خواهند تا به عنوان خرابکار مذاکرات شناخته نشوند. در حقیقت، نگرانی این کشورها بیش و پیش از تقویت ایران در نتیجه رفع تحریم‌ها، تنها ماندن در مقابل ایران تقویت شده است، نگرانی‌ای که خروج یک‌باره ایالات متحده از افغانستان به آن دامن زده است.

دراین‌رابطه، این کشورها امیدوارند که با نشان دادن حسن‌نیت خود به ایالات متحده در مذاکرات هسته‌ای جاری، بتوانند حمایت این کشور در تقابل منطقه‌ای‌شان با ایران را کسب کنند. نکته دیگر آنکه از نظر کشورهای عربی، سناریوی شکست مذاکرات سناریویی بسیار خطرناک است؛ زیرا در صورت شکست مذاکرات، ایران برنامه هسته‌ای خود را توسعه خواهد داد و در آن صورت، اسرائیل و به‌احتمال‌زیاد ایالات متحده به تأسیسات نظامی ایران حمله خواهند کرد، حمله‌ای که ممکن است با اقدام تلافی‌جویانه ایران علیه پادشاهی‌های عربی پاسخ داده شود.

5965