آزمون وعده‌های داده‌شده در کنفرانس گلاسگو: ناامیدی بزرگ یا دستاورد بزرگ؟

قرن نو ـ گروه بین‌الملل: زمانی‌که در سال ۲۰۱۵ توافق‌نامه پاریس امضا شد فضا پر از تمجید و خوش‌بینی بود اما فضای پیرامون کنفرانس گلاسگو کمتر هیجانی و بیشتر غمگین بود. از برخی جهات مذاکره بر سر توافق پاریس آسان‌تر بود، زیرا در این کنفرانس یک توافق کلی بر سر کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل شد درحالی‌که گفت‌وگو و توافق بر سر جزئیات عمل کشورها به تعهداتشان به کنفرانس گلاسگو واگذار شد. در پاریس یک معاهده بین‌المللی الزام‌آور شامل: تعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با هدف پایین آوردن میزان گرمایش زمین تا 1/5 درجه، کمک به کشورهای در حال توسعه و آسیب‌پذیر به منظور تطبیق خود با روند تغییرات آب‌وهوایی  امضا شد و همچنین مقرر شد تا برنامه‌های ملی کشورها در راستای عمل به این تعهدات هر پنج سال یک بار مورد بازارزیابی قرار گیرد. کنفرانس گلاسگو در حقیقت اولین بررسی پنج‌ساله در این رابطه بود که به دلیل وقوع همه‌گیری با یک سال تأخیر برگزار شد. هدف این کنفرانس در واقع پیگیری دستاوردهای کنفرانس پاریس و جاه‌طلبانه‌تر کردن آنها بود.

پس از دو هفته مذاکره، الوک شارما، رئیس کنفرانس، مشخصاً از بابت اینکه در لحظه آخر و در توافق نهایی جاه‌طلبی کمتری در رابطه با حذف سوخت‌های فسیلی و مشخصاً زغال‌سنگ وجود داشت ناراحت بود. فعالان زیست‌محیطی نیز به‌سرعت از کنفرانس انتقاد کردند و آن را ناکافی دانستند. البته در مقابل برخی کارشناسان برگزاری این کنفرانس و وعده‌های داده‌شده را گامی مهم در جهت حفظ گرمایش جهانی در محدوده 1/5 درجه دانسته‌اند. 

در گلاسگو بر سر چه موضوعاتی توافق شد؟

اولین موضوع مورد بحث و البته مورد توافق در گلاسگو، بحث متوقف کردن روند جنگل‌زدایی بود و تا پایان روز اول بیش از صد کشور تعهد دادند که تا سال ۲۰۳۰ جنگل‌زدایی را متوقف کنند. حمل‌ونقل موضوع دوم بود و درحالی‌که بازیگران بزرگ این حوزه تعهد مشخصی ندادند، ۲۴ کشور و بسیاری از خودروسازان پیشرو متعهد شدند که تا سال ۲۰۴۰ استفاده از سوخت فسیلی برای وسایل نقلیه را کنار بگذارند. همچنین در این کنفرانس بر سر موضوع ایجاد کریدورهای کشتیرانی سبز نیز توافق حاصل شد و ۲۲ کشور وعده ایجاد حداقل شش مسیر دریایی بدون آلاینده تا سال ۲۰۲۵ را دادند. افزون‌براینها، افزایش بودجه کمک به کشورهای در حال توسعه برای جلوگیری از تغییرات آب‌وهوایی و تطابق یافتن با این تغییرات و اعطای کمک‌های بلاعوض به منظور ایجاد زیرساخت‌های انرژی‌های پاک نیز از دیگر نتایج این کنفرانس بود. همچنین و مهم‌تر از همه، در این کنفرانس بر سر کاهش و حذف تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی و مشخصاً زغال‌سنگ توافق حاصل شد. 

آیا گلاسگو کافی بوده است؟

پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تعهدات داده‌شده در گلاسگو حداقل در کوتاه‌مدت قادر به کنترل روند گرمایش جهانی نخواهند بود، زیرا در گلاسگو بر سر صنایع آسیب‌زایی که در مرکز اقتصاد جهانی قرار دارند توافق معناداری حاصل نشد. همچنین نیروهای نظامی جهان نیز کماکان مصونیت خود را در رابطه با انتشار اطلاعات مربوط به گازهای گلخانه‌ای حفظ کردند. اما از نگاه بسیاری، گلاسگو پیشرفت مهمی در جهت تحقق اهداف زیست‌محیطی بود؛ پیشرفتی که واقعی بودن یا نبودن آن به تبدیل شدن وعده‌های کشورها به اقدامات ملموس وابسته است. 

5965