از تحریم‌های جدید آمریکا تا تهدید ایران از سوی اروپایی‌ها | برجام همچنان در بن‌بست!

قرن نو ـ گروه سیاسی: در شرایطی که علی‌رغم رایزنی‌های فشرده مذاکرات احیای برجام همچنان با بن‌بست روبه‌رو است، طرفین اصلی این گفت‌وگوها یکدیگر را به مسئولیت در ناکامی مذاکرات متهم می‌کنند.

تشدید تحریم‌ها

بر اساس اطلاعیه وزارت امور خارجه ایالات متحده، شب گذشته (چهارشنبه) آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور در گفت‌وگویی تلفنی با نخست‌وزیر جدید اسرائیل، یائیر لاپید، بر سیاست واشنگتن برای همراهی با اسرائیل در مقابله با آنچه «تهدیدات» ایران خوانده، تأکید کرده و تعهد تزلزل‌ناپذیر واشنگتن نسبت به شراکت با اسرائیل را یادآور شده است.

توافق ایران و آمریکا بر سر برجام؛ حالا یا شش سال بعد؟ | پنجره توافق، در حال بسته‌شدن است

این در حالی بود که ساعاتی پیش از اطلاعیه وزارت خارجه ایالات متحده، وزارت خزانه‌داری این کشور، در یک به‌روزرسانی، افراد و شرکت‌های جدیدی را در رابطه با صنعت نفت جمهوری اسلامی در فهرست تحریم‌ها قرار داد. در بیانیه‌ای که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، پس از اعلام این تحریم‌ها منتشر کرد، عنوان شده این پانزده شخص حقیقی و حقوقی با مشارکت در «فروش و ارسال غیرقانونی [ادعایی] نفت، فرآورده‌های نفتی، و محصولات پتروشیمی ایران» به پشتیبانی از تجارت بخش انرژی ایران پرداخته و میلیون‌ها دلار درآمد غیرقانونی تولید کرده‌اند». 

در بیانیه بلینکن ادعا شده دولت ایالات متحده پیگیر مسیر دیپلماسی معنادار برای دستیابی به بازگشت متقابل به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است و «این ایران است که تا به امروز نتوانسته تعهد مشابهی را به این مسیر نشان دهد». بلینکن همچنین در این بیانیه ادعا کرده اگر ایران مسیرش را تغییر ندهد، آمریکا «همچنان از اختیارات تحریمی خود برای هدف قراردادن صادرات نفت، فرآورده‌های نفتی، و محصولات پتروشیمی ایران استفاده خواهد کرد».

تقابل با روایت طرف مقابل

بلینکن در شرایطی این سخنان را اظهار داشته که روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، طی کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه قطر تلاش کرد با روایت آمریکا مبنی بر اینکه ایران مقصر شکست مذاکرات هسته‌ای است مقابله کند. او گفت: «با وجود برخی ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکایی، ما هیچ ادعایی فراتر از برجام نداریم». وزیر امور خارجه ایران افزود: «ایران برای یک توافق قوی و پایدار آماده است».

امیرعبداللهیان تأیید کرد که نقطه موردی اختلاف مهم در طول مذاکرات قطر، تقاضای ایران برای «ضمانت مؤثر» از سوی آمریکا در مورد «هر چیزی که می‌تواند بر انتفاع اقتصادی ایران تأثیر منفی بگذارد» است که در توافق اولیه وعده داده شده بود.

این در شرایطی است که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفته بود که واشنگتن در حال حاضر برنامه‌ای برای دور دیگری از مذاکرات ندارد و ادعا کرده بود که تهران «به‌طور پیوسته خواسته‌های جانبی را مطرح کرده که فراتر از چهاردیواری برجام است» که به ادعای او نشان می‌دهد ایران جدی و پایبند نیست.

رابرت مالی، نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران در گفت‌وگو با رادیو ملی آمریکا (ان‌پی‌آر) در رابطه با مذاکرات دوحه گفته بود: «در این دور اخیر این امید وجود داشت که ایرانی‌ها تمایلی برای پاسخ‌دهی مثبت نشان دهند. اما به‌نظر می‌رسد آنها در این مرحله قادر به ارائه پاسخ نیستند». مالی هم در این گفت‌وگو ادعا کرده بود: «ایران هم پیش از این و هم در دوحه مطالبات جدیدی را اضافه کرده است... که هیچ ربطی به توافق هسته‌ای تلقی ندارد و... بخشی از این مذاکره نیست».

زبان دیپلماسی یا زبان تهدید

امیرعبداللهیان در شرایطی روایت آمریکایی از علل شکست مذاکرات دوحه را زیر سؤال برده بود که محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر، به فاصله کمتر از یک هفته پس از پایان این گفت‌وگوهای ناکام، راهی تهران شد تا علاوه بر دیدار با همتای ایرانی خود، با دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی نیز ملاقات کند.

سفر آل ثانی پس از سلسله تماس‌های تلفنی بین طرف‌های مذاکرات درباره سرنوشت توافق هسته‌ای انجام می‌شود. امیرعبداللهیان و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه به صورت تلفنی گفت‌وگو کردند. امیرعبداللهیان همچنین در اوایل این هفته با کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه و سید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان گفت‌وگو کرده بود.

تهدید ایران از سوی اروپایی‌ها

با این حال همزمان با ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک، فضای تنش‌آلود و تهدیدآمیز هم در این زمینه حاکم است.  

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه روز سه‌شنبه از اینکه تهران همچنان در غفلت به‌سر می‌برد و از امضای توافق روی میز برای احیای برجام «امتناع» می‌کند، ابراز تأسف کرد. او در دیدار با یائیر لاپید، نخست‌وزیر جدید اسرائیل، که در کاخ الیزه سخن می‌گفت، ادعا کرده: «ایران همچنان از فرصتی که برای دستیابی به یک توافق خوب در اختیارش قرار گرفته امتناع می‌ورزد». او سپس تأکید کرد: «ما در هماهنگی کامل با هم‌پیمانانمان به تلاش پیگیرمان را برای اینکه ایران را به خودش بیاوریم (از غفلت بیرون بیاوریم) ادامه خواهیم داد». رئیس‌جمهوری فرانسه همچنین تصریح کرد: «توافق هسته‌ای برای مهار فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران کافی نخواهد بود؛ اما ما باید از این توافق حمایت کنیم ولی پیش از هر چیز باید منافع امنیتی دوستان خودمان و در رأس آنها اسرائیل را در نظر بگیریم و سپس این توافق را از طریق مذاکرات جدی در مورد برنامه موشک‌های بالستیک ایران تکمیل کنیم».

همچنین آماندا میلینگ، وزیر امور آسیا و خاورمیانه انگلیس هم نگرانی کشورش پیرامون احیای برجام را اعلام کرده و گفته که لندن در صورت عدم دستیابی به توافق برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ میلادی، گزینه‌های خود را بررسی خواهد کرد. به گفته او: «در صورتی که مذاکرات شکست بخورد، باید به گزینه‌های دیگری که در اختیار داریم، نگاه کنیم».

این مقام انگلیسی به اینکه کشورش چه گزینه‌هایی را در دسترس دارد، اشاره‌ای نکرده است. او تأکید داشته: «توافقی قابل‌اجرا از ماه مارس گذشته روی میز قرار دارد. ایران با طرح خواسته‌های فرابرجامی، مانع دستیابی به نتیجه می‌شود».

چنین فضایی بر روابط ایران با غرب نگاه‌ها را نسبت به احیای برجام مردد کرده و احتمال توافق بین طرفین مذاکره‌کننده را کمرنگ.

5965