افغانستان، زنگ بیدار باش اروپا

قرن نو ـ گروه بین‌الملل: جوزف بورل (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) در یادداشتی که در وب‌سایت خبری ـ تحلیلی نیویورک تایمز به چاپ رسیده، به درس‌های تسلط طالبان بر افغانستان برای اروپا و اتحاد فراآتلانتیکی اشاره کرده است. بورل در این یادداشت با اشاره به اینکه اتحاد اروپا و آمریکا در افغانستان، نخستین مورد اجرای تعهد دو طرف به دفاع از یکدیگر، ذیل ماده 5 ناتو بوده است، تأکید می‌کند. در راستای اجرای این تعهد، اروپا حضور نظامی بیست‌ساله‌ای در افغانستان داشت و برنامه کمک اقتصادی 2/17 میلیارد یورویی را در این کشور پیاده کرد. اما به گفته او، به رغم همه این همکاری‌ها و تعهدات اروپایی، این واشنگتن بود که زمان و چگونگی خروج از افغانستان را تعیین کرد.

دراین‌رابطه، بورل هشدار می‌دهد که این وابسته بودن به تصمیمات آمریکا باید زنگ خطری برای همه کسانی باشد که تنها به اتحاد دو سوی اقیانوس اطلس تکیه می‌کنند. به گفته او، «روشن است که ایالات متحده نمی‌خواهد همه کارها را به‌تنهایی انجام دهد و بنابراین و برای تبدیل شدن به یک متحد توانمندتر، اروپا باید سرمایه‌گذاری مضاعفی بر روی قابلیت‌های امنیتی‌ ـ نظامی‌اش انجام دهد و توانایی تفکر و عملش در زمینه‌های استراتژیک را توسعه دهد.» او ادامه می‌دهد که: «حوادث افغانستان هولناک بود، اما این اتفاق نباید سبب جدایی اروپا از آمریکا، بلکه برعکس، باید موجب تعمیق روابط فراآتلانتیکی شود و دراین‌راستا اروپا باید گام‌های خود را بردارد.» 

بورل استدلال می‌کند اولین گام در جهت تقویت توانایی‌های نظامی ـ امنیتی اروپا، شکل‌گیری یک فهم مشترک از تهدیدات پیش‌رو و بهترین شیوه‌های مقابله با آنها در میان کشورهای اروپایی و به تعبیری، شکل‌گیری یک فرهنگ استراتژیک اروپایی است. دراین‌رابطه او به سند «قطب‌نمای استراتژیک اروپایی» اشاره می‌کند؛ سندی که به گفته بورل، ترسیم‌کننده جاه‌طلبی‌های دفاعی ـ امنیتی اروپا طی پنج تا ده سال آینده است. تمامی کشورهای عضو اتحادیه در این طرح مشارکت دارند و در قالب آن، حتی برخی کشورها پیشنهاد کرده‌اند یک نیروی واکنش سریع پنج هزار نفره اروپایی به منظور انجام عملیاتی در آینده نظیر تأمین امنیت فرودگاه کابل تشکیل شود.

دراین‌راستا اتحادیه امیدوار است تا انتشار این سند در بهار 2022، راهنمای آینده جمعی دولت‌های اروپایی باشد؛ آینده‌ای البته نامعلوم و مملو از تهدید در حوزه‌های مختلف، از فضای مجازی و دریا تا جو. براین‌اساس، بورل معتقد است که ضروری است تا اروپایی‌ها چه در قالب ناتو، سازمان ملل و نهاد اتحادیه اروپا، همکاری های دفاعی بیشتری داشته باشند. در حقیقت به گفته او، اتحادیه اروپایی از نظر استراتژیک مستقل‌تر و از نظر نظامی توانمندتر قادر خواهد بود تا با چالش‌های پیش‌رو در همسایگی‌اش مواجه شود و این به نفع ایالات متحده و اتحاد فراآتلانتیکی است؛ زیرا هر مشارکتی به متحدان توانمند و اعتماد سیاسی نیاز دارد. 

در بخش پایانی این یادداشت بورل می‌نویسد: «زمان برای انجام این کار، فوری‌تر از همیشه است. بازگشت طالبان به قدرت، خطر حملات تروریستی، قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی را تشدید کرده است و ما باید در پاسخ به این تهدیدها و در مواجهه با چشم‌انداز منطقه‌ای در حال تغییر، قاطع‌تر از همیشه باشیم. قدرت‌گیری طالبان سبب افزایش نفوذ چین، روسیه و ایران در منطقه خواهد شد و کشورهایی چون پاکستان، هند، ترکیه و پادشاهی‌های حاشیه خلیج فارس نیز به دنبال افزایش نفوذ خود در افغانستان تحت کنترل طالبان خواهند بود. در چنین فضایی، اروپا و آمریکا نباید اجازه دهند که این بازیگران به کنشگران انحصاری در افغانستان تبدیل شوند.»

5965