اگر شروع سال جدید میلادی برای برخی از کشورها با ناگواری آغاز شده باشد، برای رجب طیب اردوغان بدون شک با خوشی آغاز شد. شاید او در شروع سال ۲۰۲۳، سال گذشته را به‌خاطر داشت که با تورم بیش از ۶۰درصدی آغاز شده بود و به ۸۵ درصد در ماه اکتبر رسید. همچنین ارزش پول ملی را از طریق دستکاری خودخواسته در نرخ بهره از ۷ لیر به‌ازای هر دلار به ۱۸ لیر کاهش داده بود. اما با این حال او سال نو میلادی را با خبر کاهش نرخ تورم به مردم خود از ۸۵ درصد به ۶۴ درصد شروع کرد.
سال۲۰۲۳ برای رئیس‌جمهوری ترکیه سال سرنوشت‌سازی هم هست. مردم ترکیه در ژوئن سال جدید باید به پای صندوق‌های رأی بروند و رئیس‌جمهور آینده این کشور را انتخاب کنند. اردوغان هم قرار است با شعار «برای آخرین بار» وارد صحنه انتخابات شود. احتمال پیروزی اردوغان در حال حاضر ۵۰-۵۰ است. با این حال، او سعی دارد با قراردادن ترکیه در مرکز تصمیم‌گیری منطقه‌ای و تا حدودی جهانی هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ سیاسی نقش سازنده خود را ایفا کند. چگونه این کار انجام می‌شود؟ بهتر است نگاهی بیندازیم به رویدادهای یک‌سال گذشته.
در سال گذشته و در چنین روزهایی، جهان منتظر حرکت پوتین علیه اوکراین بود. خبرهایی که لحظه به لحظه می‌رسید نشان می‌داد که پوتین قصد دارد به اوکراین حمله کند؛ حرکتی که در اوایل فوریه انجام شد و پوتین جنگی را شروع کرد که بعد از یک سال هنوز درگیر آن است. با شروع جنگ کشورهای عضو ناتو سریعاً علیه پوتین موضع گرفتند و این کشور را تحریم کردند؛ البته به‌جز ترکیه. ترکیه تنها کشور عضو ناتو است که موضع بی‌طرفانه ـ البته با محکومیت حمله ـ گرفت و همچنان نقش واسطه را بین کشورهای غربی و روسیه بازی می‌کند. برای مثال، چند ماه بعد در حالی که جهان به‌خاطر حمله روسیه به اوکراین با بحران قیمت غله روبه‌رو شده بود و در بازارهای جهانی تا ۵۰ درصد افزایش یافته بود، اردوغان توانست نقش منجی را بازی کند تا کشتی‌های حامل غله اوکراین از دریای سیاه عبور کنند و به این ترتیب جهان را از بحران قیمتی نجات دهد.
همچنین بحران گازی اروپا که در پی حمله روسیه به اوکراین ایجاد شده بود برای ترکیه از دو لحاظ فرصت شد. اول آنکه اکتشاف و بهره‌برداری از میادین گازی و نفتی در دریای سیاه توجیه‌پذیر شد و دوم، هاب گازی اروپا را از طرف روسیه گرفت. خبر اول را رجب طیب اردوغان حدود یک هفته قبل از سال نو میلادی به مردم خود داد. او اعلام کرد که کشتی حفاری فاتح ترکیه، در حفاری چای‌جوما ـ ۱، ذخایر گاز طبیعی با حجم ۵۸میلیارد مترمکعب را در عمق ۳هزار و ۲۳متری زیر دریا کشف کرد. اردوغان درباره این اکتشاف جدید گفت: ذخایر گاز طبیعی ما در دریای سیاه با اکتشاف جدید در چای‌جوما ـ ۱، در حدود ۱۷۰میلیارد مترمکعب افزایش یافته و در مجموع به ۷۱۰میلیارد مترمکعب رسیده است. او همچنین درباره ذخایر گاز طبیعی در دریای سیاه گفت که در نتیجه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، حجم ذخیره ۵۴۰میلیارد مترمکعبی قبلی ترکیه به ۶۵۲میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.
اردوغان با اشاره به بحران انرژی در جهان گفت: ذخایر گاز طبیعی در دریای سیاه، اکتشاف جدید ما، دریچه‌ای را برای اکتشافات مشابه در دیگر میدان‌های گازی مجاور منطقه باز خواهد کرد. حفاری‌های جدید را فوراً آغاز خواهیم کرد. رئیس‌جمهور ترکیه با تأکید بر اینکه ارزش گاز طبیعی که در دریای سیاه کشف کرده‌اند، با بهای امروز در بازارهای بین‌المللی، بالغ بر یک‌تریلیون دلار است، افزود: ترکیه مصمم است به‌عنوان مرکز انرژی حوزه‌های خزر، مدیترانه و خاورمیانه باشد و هدف نهایی ما به پایان رساندن و اتمام وابستگی کشورمان به نفت و گاز طبیعی خارجی در اسرع وقت و اعلام خودکفایی ترکیه در زمینه تأمین انرژی است.
شاید به همین دلیل است که وزیر انرژی ترکیه برنامه کاهش وابستگی به ۱۰ درصد تا سال ۲۰۵۰ را در نظر دارد و برای ساکنان آن کشور هم یک کاهش ۱۲درصدی قیمت برای مشترکان گاز اعلام کرده است. اما درباره هاب گازی ترکیه هم پاداشی بود که پوتین به اردوغان بابت میانجی‌گری داد. موضوعی که بعداً الکساندر نواک، وزیر سابق انرژی روسیه و معاون فعلی نخست‌وزیر در اواخر سال گذشته به این صورت شرح داد: «تلاش‌ها برای ایجاد مرکز گاز طبیعی در ترکیه ادامه دارد. می‌توان در سال ۲۰۲۳ دراین‌باره تصمیم‌گیری کرد. نه‌فقط تأمین‌کنندگان روسی، بلکه سایر کشورهای صادرکننده نیز می‌توانند در این پروژه سهیم شوند.»
وی در ادامه افزود: «قیمت گاز در آینده با توجه به شرایط بازار در مرکز گاز طبیعی در ترکیه تعیین خواهد شد. ما در حال حاضر با همکاران ترکیه‌ای خود و سایر کشورهایی که می‌توانند در این پروژه شرکت کنند، فعالانه روی این موضوع کار می‌کنیم.»
از لحاظ سیاسی هم بهتر است نگاهی به اوضاع ترکیه در منطقه بیندازیم: اردوغان برای ثبات منطقه‌ای خود سه اقدام اساسی کرد. اول رابطه ترکیه را با عربستان سعودی و اسرائیل بهبود بخشید. دوم، در چالش بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، جانب آذربایجان را گرفت و آن کشور را تسلیح کرد و در عین حال از طریق روسیه با ارمنستان یک دیپلماسی توسعه‌ای را بنیان گذاشت و سوم، در آینده نه‌چندان دور روابط خود را با سوریه تحکیم می‌کند و چالش سوریه را از طریق روسیه و با کمک آن کشور حل می‌کند. آن هم از طریق نشست سه‌جانبه سران روسیه، سوریه و ترکیه! با این حساب آیا نمی‌توان گفت که ترکیه ۲۰۲۳، تنها کشوری در منطقه است که می‌داند چه می‌خواهد و آن را چگونه باید به‌دست آورد؟
5965
منبع: دنیای اقتصاد
نویسنده: منصور بیطرف
۱۴:۰۹ ,۰۲ بهمن ۱۴۰۱
