برکناری رئیس یک شعبه بانک در قم توسط معاون استاندار، به‌دلیل ارائه خدمات به یک خانم بی‌حجاب، فضای رسانه‌ای را مشغول خود کرد.
اینکه آیا دستور مزبور امکان اجرا دارد، یا اصولاً مقام صادرکننده حکم، اهلیت صدور دستور را داشته یا نه موضوعی است فرعی. موضوع اصلی این است که چنین رخدادی در فضای این روزهای جامعه چه بازتابی دارد و افکار عمومی با آن همدلی می‌کند وآیا این موضوع کمکی به اجرای احکام شرع می‌کند یا نه؟
بعد از داستان فوت خانم مهسا امینی که پس از انتقال او به مقر نیروی انتظامی صورت گرفت، فضاسازی سنگینی علیه گشت ارشاد صورت گرفت و درخواست انحلال آن در سطح گسترده‌ای مطرح شد. برخی از مسئولان ستاد امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و نمایندگان مجلس علیه آن موضع گرفتند و کار تا جایی پیش رفت که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد که هیچ مصوبه در مورد راه‌اندازی گشت ارشاد به تأیید این شورا نرسیده است.
از سوی دیگر، بحث‌هایی در مورد اینکه «حجاب واجب شرعی است» در برخی تریبون‌ها مطرح شد و عقب‌نشینی از آن به منزله عدول از احکام دین تلقی گردید. در مقابل افرادی به فتواهای نادری استناد کردند که الزام به رعایت حجاب را موجه نمی‌دانست.
اما در عالم واقع چه اتفاقی افتاد؟ آنچه از مشاهدات میدانی برمی‌آید این است که در برخی شهرها ـ عموماً شهرهای بزرگ ـ آن هم در برخی مناطق آن، بعضی خانم‌هایی که تا پیش از این روسری می‌پوشیدند علاقه‌ای بر تداوم آن نداشتند. هرچند این رفتار، اپیدمی و عمومی نشد و همچنان اکثریت بانوان، دست‌کم پوشیدن روسری را (ولو به‌شکل شل حجاب) ادامه دادند، اما در مورد همین اقلیت نیز سخت‌گیری‌هایی که از جانب پلیس و آمران به معروف و متدینین متداول بود، رعایت نشد و خانم‌های بدون روسری به‌راحتی علاوه بر معابر در رستوران‌ها و فروشگاه‌ها حضور یافتند.
این رخداد اگر مثلاً سال گذشته اتفاق می‌افتاد، قطعاً با واکنش‌های تند محافل مذهبی روبه‌رو می‌شد، اما این بار تقریباً (به جز یکی دو امام جمعه از جمله جناب آقای علم‌الهدی) حساسیت ویژه‌ای را برنینگیخت. در واقع نوعی تساهل و رواداری به خرج داده شد و فضایی که می‌توانست با برخی دخالت‌ها متشنج شود، شرایطی نسبتاً آرام را پشت‌سر گذاشت.
ناگفته پیداست، آن بخش بسیار حداقلی که پیش از این نیز هنجارها را رعایت نمی‌کردند، هم‌اکنون نیز در مکان‌های خاص رفتار خود را ادامه می‌دهند، اما برخلاف انتظار، حجم هنجارشکنی‌ها افزایش نیافت مشاهدات میدانی مؤید این نکته است.
حال یک پرسش پیش می‌آید که آیا نظام سیاسی و دینی عقب‌نشینی کرده و اصطلاحاً شکست خورده و در سمت مقابل افرادی که خواسته‌اند بی‌حجاب تردد کنند، پیروز شده‌اند؟
به نظر می‌آید چنین نشده. یعنی سیستم انتظامی با سماحت و رواداری، در برابر رفتار بدحجابی که قبلا هم عملاً وجود داشته، موضع تند نگرفته و در سوی مقابل نیز ساختارشکنی قابل‌ملاحظه‌ای مشاهده نشده است. سکوت معنادار محافل مذهبی به این رخداد نیز گرچه ممکن است به‌خاطر جو ناآرامی‌های اخیر صورت گرفته باشد، اما ادامه همین سکوت، کاملاً بخردانه بوده و موجب لجاجت و تحریک نشده است. نتیجه اینکه در عمل بانوان در سطح قابل‌قبولی حداقل‌های حجاب را رعایت کرده‌اند و بدحجابی و بی‌حجابی رشد غیرمتعارفی نداشته است.
به بیان دیگر، سیستم حکومتی اگرچه ممکن است ظاهراً عقب‌نشینی کرده اما بازی را برده و نتیجه را مال خود کرده است. از آن سوی نیز افرادی که دنبال سبک زندگی خاص بوده‌اند بدون آنکه دست به لجاجت بزنند به آن دست یافته‌اند. با این همه قطعاً نمی‌توان گفت این مسئله پایان یافته و اصطلاحاً حل شده بلکه فعلاً جمع شده است. به‌کارگیری روش‌های روادارانه می‌تواند آرامش کنونی را تداوم بخشد.
5965
منبع: اعتماد
نویسنده: محمد مهاجری
۰۹:۴۳ ,۰۸ آذر ۱۴۰۱
