حزب دموکرات علیه اسرائیل

شاید عجیب به نظر برسد که از فاصله جدی حزب دموکرات با اسرائیل سخن گفت، با توجه به این‌که دولت جو بایدن تاکنون از محکوم کردن نقض حقوق بشر توسط اسرائیل خودداری کرده است و سه بار قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل علیه آن را وتو کرده است. اما دولت بایدن در این زمینه نسبت به حزب خود متفاوت عمل کرده است، و نگاه به شاخص‌ها نشان می‌دهد که حزب دموکرات هرگز به اندازه امروز با اسرائیل فاصله نداشته است.

مدتی است که کارشناسان سیاست داخلی آمریکا به این مسئله توجه کرده‌اند که اسرائیل در آمریکا تبدیل به مسئله‌ای حزبی می‌شود. اگر روندهای کنونی در آینده ادامه پیدا کنند مسئله اسرائیل در آینده نزدیک یا دور به مسئله‌ای حزبی تبدیل خواهد شد و توافق دو حزب بر سر حمایت بی‌چون و چرا از آن از بین خواهد رفت. فرآیند حزبی شدن مسائلی که در گذشته مورد توافق دو جناح بودند مدتی است که ادامه داشته و بنابراین حزبی شدن مسئله اسرائیل به معنای ادامه روندهای عمده کنونی در سیاست آمریکا است و امری خلاف انتظار نیست. شاخص‌های این روند از این قرار هستند: (1) کاهش حمایت از اسرائیل بین افکار عمومی رای‌دهندگان دموکرات (2) کاهش حمایت از اسرائیل بین یهودیان آمریکایی که از قشرهای حامی حزب دموکرات هستند (3) افزایش مخالفت با لابی اسرائیل در حزب دموکرات (4) ایجاد جناح منتقد شدید اسرائیل پس از تقویت جناح چپ رادیکال در داخل حزب دموکرات و نهایتاً (5) افزایش توجه به مسلمانان به عنوان اقلیت سرکوب‌شده در آمریکا در نگاه جناح عدالت اجتماعی دموکرات‌ها. وقایع اخیر در غزه و واکنش حزب دموکرات به آن نشان‌دهنده ادامه این روند هستند.

اولین نکته‌ای که در این زمینه باید به آن دقت کرد لحن نسبتاً تند سناتورهای دموکرات به این مسئله است. اگرچه دولت بایدن در بیانیه‌های خود تلاش کرده که تا حد ممکن احتیاط به خرج دهد، تمام سناتورهای آمریکایی موضعی مخالف بایدن اتخاذ کرده‌اند. در این زمینه شاید مهم‌ترین سناتور چاک شومر رهبر دموکرات‌ها در سنا باشد. شومر در بیانیه‌ای موضع دولت بایدن را ناکافی خوانده و خواستار آتش‌بس فوری شده است. شومر البته موضع خیلی تندی علیه اسرائیل اتخاذ نکرده، ولی همین موضع او با توجه به موقعیتش بسیار مهم محسوب می‌شود: اولاً شومر سناتور نیویورک است که بیشترین جمعیت یهودی ساکن آمریکا را دارد، ثانیاً مواضع شومر به عنوان رهبر حزب وزن بسیار بیشتری به نسبت دیگر سناتورها دارد، و نهایتاً شومر در گذشته یکی از سرسخت‌ترین حامیان اسرائیل بود، تا حدی که لابی یهودی او را حتی از جمهوری‌خواهان متحد نزدیکتری می‌دانست. اگرچه شومر به طور ضمنی و نه صریح اسرائیل را محکوم کرده است، تا دو دهه پیش چنین بیانیه‌ای از طرف یک سناتور نیویورکی نوعی خودکشی سیاسی محسوب می‌شد.

اما مسئله بسیار روشن‌گر موضع رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و راست‌گراترین سناتور دموکرات در حوزه سیاست خارجی است. منندز که آخرین و تنها سناتور دموکرات است که در حال حاضر طرفدار بازگشت آمریکا به برجام نیست. منندز هم مانند شومر سال‌ها از مهم‌ترین حامیان اسرائیل در سنا شناخته می‌شد، در بیانیه خود با لحنی بسیار تندتر به نسبت شومر خشونت از طرف اسرائیل را محکوم کرده است و مشخصاً اسرائیل را هم به اندازه حماس در جنگ فعلی مقصر دانسته است. اتخاذ چنین موضعی از طرف منندز به شکل مشخص بسیار حیرت‌آور است.

به طور کلی، تمام سناتورهای دموکرات به نسبت گذشته موضعی تندتر اتخاذ کرده‌اند. الیزابت وارن، یکی از سناتورهای چپ‌گرا، در تنش‌های قبلی بیانیه‌ای مشابه شومر صادر کرده بود و این بیانیه تندترین موضع حزب محسوب می‌شد، ولی امسال بیانیه‌ای بسیار تندتر نوشته است. مقایسه مواضع سناتورهای دموکرات هیچ جای شکی درباره حرکت شدید و سریع این حزب به چپ درباره اسرائیل باقی نمی‌گذارد. افکار عمومی حزب دموکرات نیز نشان‌دهنده ادامه این تغییر هستند: در هفته گذشته نظرسنجی‌ای نشان داد که تنها یک سوم یهودیان آمریکایی معتقدند اسرائیل در این تنش‌ها مقصر نیست.

در نهایت این سوال مطرح می‌شود که چرا بایدن در این مسئله خاص موضعی متفاوت با حزب خود اتخاذ کرده است؟ در این زمینه می‌توان نظریه‌های مختلفی مطرح کرد، ولی از نظر نگارنده محتمل‌ترین نظر این است که بایدن قصد ندارد سیاست خارجی و مشخصاً خاورمیانه به موضوع مهمی در افکار عمومی آمریکا تبدیل شود. بایدن تنها به دنبال مطرح بودن برنامه‌های اقتصادی محبوب خود است، و تغییر مشهود سیاست آمریکا در قبال اسرائیل باعث خواهد شد که جمهوری‌خواهان موضوعی برای تغییر فضای سیاست داخلی آمریکا پیدا کنند، چون هرچه باشد برخلاف دموکرات‌ها رای‌دهندگان مستقل همچنان حامی اسرائیل هستند. بایدن احتمالاً نه به اسرائیل و نه به فلسطین اهمیتی نمی‌دهد، و تنها منتظر است که این مسئله هر چه زودتر فراموش شود.