4 نکته مهم نامه برجامی سناتورهای دموکرات

26 سناتور دموکرات در نامه‌ای خطاب به جو بایدن خواستار بازگشت فوری او به برجام شده‌اند. این نامه به بایدن یادآوری می‌کند ریاست جمهوری او بازگشت به سیاست خارجی «ارزش‌محور» است، و به همین دلیل این سناتورها بایدن را تشویق می‌کنند بدون تردید به برجام بازگردد. این نامه مدعی است که خروج از برجام باعث شده ایران به ساخت بمب اتم نزدیک شود (ادعایی که ایران همیشه قویاً رد کرده است) ولی در عین حال به تأثیر تحریم‌ها بر زندگی ایرانیان نیز اشاره می‌کند و نتیجه می‌گیرد بازگشت به برجام هم برای منافع امنیتی آمریکا و هم حل مشکلات بشردوستانه ایرانیان لازم است. در انتها این نامه بیان می‌کند بازگشت به برجام امکان حل دیگر موارد اختلاف با ایران را هم ایجاد خواهد کرد. این نامه در متن خود نکته تازه‌ای ندارد و از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد لیبرال‌ها همین استدلال‌ها را در دفاع از برجام را تکرار کرده‌اند، از جمله خود بایدن و وزیر خارجه او، آنتونی بلینکن. اما اگر به مسائل فرامتنی و زمینه‌ای نامه نگاه کنیم می‌بینیم این نامه اهمیت بسیار زیادی دارد. این نامه حاوی 4 نکته مهم است که در ادامه ذکر می‌شود.

1) دیک دِربِن، ستاتور ایالت ایلینوی، نویسنده اصلی و امضاکننده اول آن است. اهمیت این موضوع در این است که دربن نفر دوم رهبران حزب دموکرات در سنا است و اگر چاک شومر، رهبر دموکرات‌ها در سنا، به هر دلیلی از مقام خود کنار رود به احتمال بسیار زیاد دربن رهبری دموکرات‌ها را بر عهده خواهد گرفت. این موضوع از این نظر اهمیت دارد که امضای دربن نشان می‌دهد درخواست بازگشت به برجام محدود به سناتورهای منفرد نیست و رهبری حزب هم در این مورد موضع مشابهی دارد. بسیار بعید است دربن بدون هماهنگی با شومر و کسب رضایت او چنین موضع علنی‌ای اتخاذ کند؛ بنابراین نامه حاکی از رضایت ضمنی شومر نیز است. در دوران اوباما شومر یکی از مخالفان برجام بود و این امر نشان می‌دهد او به احتمال بسیار زیاد موضع خود را تغییر داده است.

2) ترکیب سناتورهای امضاکننده نکته مهم دیگر است. جای تعجب ندارد که اکثر سناتورهای چپ‌گرا این نامه را امضا کرده‌اند از جمله برنی سندرز، الیزابت وارن و اد مارکی؛ ولی دقیقاً نیمی از امضاکنندگان این نامه از میانه‌روترین و راست‌گراترین دموکرات‌های سنا هستند از جمله دایَن فاینستاین، جان هیکنلوپر و ایمی کلوبچار. این سناتورهای میانه‌رو منطقاً باید علیه برجام باشند، ولی حضورشان در این لیست نشان می‌دهد برخلاف دوره اوباما و مانند دوره ترامپ، کل حزب دموکرات بر سر مسئله برجام متحد شده است.

3) باب منندز، سناتور دموکرات نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا، از معدود سناتورهای دموکرات و شاید آخرین سناتور دموکراتی باشد که هنوز موضع ضدبرجام خود را حفظ کرده است. این سناتور که به‌رغم اتهام‌های فساد مالی و اخلاقی مطرح‌شده علیه او در سال 2018 موفق به پیروزی مجدد در انتخابات شد، مهم‌ترین چهره ضدایران در رهبری حزب دموکرات است. او در جریان جلسه استماع سنا برای بررسی صلاحیت وندی شرمن برای مقام معاونت وزیر خارجه به شدت به او و برجام حمله کرد و به شکل ضمنی مخالفت خود برای بازگشت به برجام را اعلام کرد. قطعاً یکی از انگیزه‌های دربن و دیگر سناتورهای دموکرات فرستادن این سیگنال به دولت بایدن، مردم آمریکا، و حکومت ایران بوده که با این نظر منندز همراه نیستند و مواضع او شخصی است و نه منعکس‌کننده نظر کل حزب.

4) این نامه پس از چندمین حمله اسرائیل به تأسیسات نطنز و بالا گرفتن تنش‌ها بین ایران و اسرائیل منتشر شده است. یکی از مخاطبان خاموش این نامه دولت اسرائیل است و نشان دادن این نکته که اسرائیل با ایجاد تنش در منطقه نخواهد توانست دموکرات‌ها را در کار انجام‌شده قرار دهد و موجب تغییر موضع آنان نسبت به برجام شود.

در مجموع این نامه نشان می‌دهد حزب دموکرات همچنان بر سر برجام و دیپلماسی با ایران متحد است و به احتمال زیاد فرصت بهتری برای دیپلماسی بین ایران و آمریکا نه قبلاً سابقه داشته و نه بعداً پدید خواهد آمد.

4908